Wat cocratie niet is
Het is verleidelijk om Cocratie te vergelijken met bestaande besturingssystemen. Maar het is wezenlijk anders. Hierbij een bloemlezing van verschillende ideologieën die de wereld de afgelopen honderden jaren heeft gekend.
Kapitalisme of liberalisme worden vaak door tegenstanders van de staat aangehaald als ideale besturingsvorm, waarbij zij verwijzen naar de vrije markt, waarbij zij ervan uitgaan dat er een ‘onzichtbare hand’ is die deze marktwerking veroorzaakt. Het zijn echter gewoon mensen die dit onderling afstemmen. Er is helemaal geen sprake van marktwerking, dat is in feite een verzinsel. Wat kapitalisme en liberalisme echter wél doen, is het eigendom beschermen van de bezittende klasse. De arbeid is steeds verder collectief geworden, maar het eigendom individualiseert steeds verder. Dit is een vorm van moderne slavernij, waar een stevig gesprek over moet worden gevoerd, omdat de macht van het grote geld (en schulden) en het grote bezit (oligarchie) enorm in de weg zit van Cocratie. Nog algemener zit het materialisme, het idee dat alles materie is en materieel kan worden uitgedrukt, in de weg van een normale geestelijke ontwikkeling, omdat mensen altijd op zoek zijn naar een fix in de buitenwereld en op deze manier nooit innerlijk vervuld kúnnen raken. Kapitalisme is anders dan liberalisme in de zin dat er een sterkere verbinding met de staat is, die wordt ingezet om het piramidespel te beschermen en uit te breiden. Het wezenlijke verschil tussen kapitalisme en liberalisme zit met name in de verschillen van mening over de grootte van het staatsapparaat om de markt te sturen. Maar ze zijn allebei materialistisch van aard en denken dat alles draait om handel en spullen.
Staatskapitalisme is daarom de betere naam voor het systeem waarin we ons bevinden. Sinds de val van de Sovjetunie, maar ook al ver daarvoor, zijn communisme en kapitalisme met elkaar versmolten tot een planeconomie op basis van grote bedrijven die met elkaar de wereld bedienen en beheersen. Deze bedrijven gebruiken de staat en de staat de bedrijven om de economie op gang te helpen en houden. Big government en big business zijn innig verstrengeld. Het verschil tussen communisme/socialisme en kapitalisme/liberalisme ligt dan ook vooral in het feit dat kapitalisme de markt verdeelt onder een kleine groep bedrijven (oligopolie) en bij het communisme ligt het alleenrecht bij de staat (monopolie). Maar in beide gevallen zijn ze centralistisch van aard.
Democratie is de naam die wij geven aan ons huidige systeem van bestuur, waarbij de naam wordt gebruikt van een oud-Griekse bestuursvorm, vooral die van Athene. Eerder in de whitepaper is al ingegaan op de basisonderdelen daarvan, waarbij de aandacht vooral gaat naar de bestuurders van de Polis, de Boulè en de Magisters, maar gek genoeg wordt de volksvergadering (Ekklessia) daarin steevast overgeslagen en genegeerd. Democratie is daarom een besmette term geworden en het feit dat we daarnaast de term ‘directe democratie’ hebben moeten uitvinden zegt al genoeg. Democratie schakelen wij gelijk aan ‘verkiezingen’ en ‘parlementen’ met ‘politici’ en is daarom feitelijk onbruikbaar geworden.
Feodalisme is de naam die wordt gegeven aan het ouderwetse systeem van landheren die aan de horigen hun land verpachten en een deel van de opbrengst krijgen. Dit was een vorm van gebondenheid of slavernij waarvan we nu gruwelen, maar in feite is het huidige systeem in de kern niet heel veel anders. De namen zijn veranderd, de schaal is groter geworden, maar feitelijk kan je stellen dat dezelfde adellijke families (ancien regime) en de burgerij (bourgeoisie) nog altijd aan de macht zijn, wellicht alleen iets indirecter. Onderzoek het congres van Wenen van 1815 en je zult zien dat we nog altijd vastzitten aan dezelfde piramidale structuur van eigendom (i.t.t. bezit) die altijd al heeft bestaan. We zeggen dat de slavernij van lijfeigenen is afgeschaft, maar ondertussen ziet praktisch de hele wereldbevolking zich genoodzaakt hun arbeid te verkopen in plaats van de vrucht ervan.
Aristocratie, monarchie en bureaucratie zijn termen die worden gebruikt voor een elite van deskundigen die een bepaald opleidingsniveau hebben genoten en daarom meer geschikt zouden zijn dan anderen. Dit idee zie je ook terug bij de oude adel en royalty, die menen ‘uitverkoren‘ te zijn om te leiden en besturen. De politieke partijen worden dan ook vooral bevolkt door dezelfde oude families die met elkaar de dienst uitmaken. Maar het is en blijft een losgesneden bovenklasse.
Anarchisme is vooral een tegenbeweging en zegt wat het niet is. Anarchie is daarom ook vooral te zien bij groepen die zich enkel afzetten tegen de gevestigde orde, zonder een antwoord te geven op ‘Hoe dan wel?’. Het betekent dan ook letterlijk “Door niemand geregeerd”. En dat is bij Cocratie in zekere zin ook het geval, maar dat is het niet alleen. Cocratie zegt namelijk wél hoe het kan, zonder een expliciete methode te aan te dragen hoe het moet worden gedaan.
Alle voorgaande vormen van ideologieën, wellicht met uitzondering van anarchisme, maar dat verschilt per interpretatie ervan, zijn vormen van idealisme. Deze term wordt vaak lukraak gebruikt door mensen die van zichzelf denken ‘het goede‘ te doen, maar is een vrij specifieke ideologie die stamt van Plato. Het idee daarvan is dat er een ‘hogere’ en ‘volmaakte’ (perfecte) ideeënwereld bestaat. En dat de wereld waarin wij leven als logisch gevolg onvolmaakt is. Daarom moeten wij ernaar streven om terug te keren uit onze natuurtoestand naar deze paradijselijke toestand, waarin wij wéér één zijn. Deze scheiding en splitsing tussen twee werelden komt in bijna alle religies voor en maakt dat wij continu met elkaar dezelfde onvolmaaktheid blijven zien en herscheppen. Er is geen sprake van scheiding tussen werelden of tussen lichaam en geest of zelfs een rangorde van ‘hoger’ en ‘lager’, maar van een logische volgorde, waarin het ene volgt uit het andere. Het lichaam is een verlengstuk van de geest en een enorm nuttig hulpmiddel om een bepaalde beleving te hebben.
Wat cocratie wél is? Geen enkele vorm van ideologie komt in de buurt, daarom is cocratie ook bedacht. Elke ideologie doet de werkelijkheid geweld aan en probeert deze te reduceren zodat de mensen binnen het gesloten systeem van de ideologie passen. Het is inpassen en aanpassen. Cocratie gaat niet uit van een voorschrijvende moraal of methode, maar gaat uit van een negental beginselen die niet normatief zijn, maar richtinggevend.
Als er al een denkwijze in de buurt komt hiervan is het wel optimisme. Optimisme heeft echter een andere oorsprong en betekenis dan hier tegenwoordig aan wordt toegekend. Optimisme komt van de filosoof Leibniz en gaat ervanuit dat wij leven in de beste van alle mogelijke werelden. Zoals de wereld nu is, is in wezen volmaakt, want anders was deze wel anders geweest. Bovendien kunnen we niets aan het ‘nu’ veranderen. Voel je het verschil met idealisme? Deze toestand heet het huidige optimum. Dit ontslaat ons echter niet van het werken aan een volgend optimum, waarin wij kunnen proberen om deze toestand te verbeteren. Dit streven van het huidige naar het volgende optimum vanúít het huidige optimum (en niet teruggeredeneerd vanuit het ‘ideaal’) heet optimisme. En heeft dus niets met een chronische vorm van blijheid te maken, zoals wij het nu betekenis geven.